جاده ۷۷ یا جاده هراز، به همراه جاده ۵۹ (کرج-چالوس)، مهمترین جاده تهران-مازندران است. این جاده از درهٔ رود هراز میگذرد و نزدیکترین راه اصلی به قله دماوند است. جاده هراز واقع در شمال خاوری تهران به طول تقریبی یکصد و هشتاد کیلومتر، نزدیکترین راه دسترسی به سواحل دریای خزر و یکی از چهار راهی است که پایتخت کشور را به شمال آن متصل می کند.این جاده در سال ۱۳۴۲ بعنوان یک راه دسترسی اصلی در دره هراز، به بهره برداری رسید. در طول ۲۳ سال کار ساخت، آثار کشته ها و زخمی های زیادی را از خود به جای گذاشت.این روند به ویژه پس از گشودن راه به روی وسایل نقلیه نیز دنبال شد. تا اینکه مشکلات ناشی از ناپایداری دامنه ها، دولت وقت را وادار به احداث جاده ای جدید نمود که از دماوند، فیروزکوه و زیرآب می گذشت. این جاده در سال ۱۳۶۲ به بهره برداری رسید. اما از سوی دیگر، سکونت و ساخت و ساز در مسیر هراز (دره هراز) و همچنین لزوم دستیابی به تاسیسات مهمی چون سد لار، سبب شد تا فکر بستن جاده هراز که به عقیده صاحبنظران، خطرناکترین راه موجود در کشور است، هیچگاه عملی نگردد. عامل اصلی تمامی این مشکلات کمبود مطالعات سایت در هنگام مسیر یابی بود که اثراتش را بصورت حوادث بعدی برجای گذاشته و می گذارد.
این جاده یکی از زیباترین و تاریخیترین جادههای جهان است که به انتخاب مردم ایران در سال هشتاد و نه بعد از جاده زیبای چالوس دومین جاده زیبا ایران انتخاب شدهاست، همچنین این جاده تاریخ منطقه عظیم البرز و دماوند، آمل و ایران را بیان میکند. جاده هراز کوتاهترین مسیر تردد میان دو شهر تهران و آمل است. برآورد میشود که فقط در ایام نوروز، این جاده میزبان ۴ میلیون مسافر باشد. حجم زیاد تردد در کنار ظرفیت کم جاده گاهی موجب به وجود آمدن ترافیکهای بسیار طولانی میشود. به همین لحاظ پروژه چهاربانده کردن این جاده در دست اجرا بوده و هماکنون حدود نیمی از این مسیر چهاربانده شدهاست. جاده هراز دارای ۱۵ تونل بوده که طولانیترین آنها بیش از ۱۵۰۰ متر طول دارد. کار ساخت این جاده ۲۳ سال به طول انجامید.طبیعت جاده هراز
اگرچه استفاده از دره هراز به عنوان راه ارتباطی آمل به ری سابقه بسیار طولانی دارد، ولی جاده هراز یکی از جدیدترین جادههای اتوموبیلروی منتهی به شمال کشور است. در اطراف این جاده جاذبههای گردشگری تاریخی، طبیعی و مذهبی وجود داشته و همین امر نیز موجب ترغیب مسافران بیشتری به استفاده از این جاده شدهاست.
تاریخچه جاده هراز
در محل تنگه بند بریده، آثاری از راه باستانی ری به آمل به چشم میخورد. این آثار حکایت از آن دارد که حداقل از زمان ساسانیان، محور رودخانه هراز، به عنوان یک جاده مستقل مورد استفاده بودهاست، جاده هراز از قدیمیترین جادههای جهان است. جاده اتوموبیل رو هراز در سال ۱۳۴۲ به عنوان یک راه دسترسی اصلی در دره هراز، به بهرهبرداری رسید. کار ساخت این جاده ۲۳ سال به طول انجامید.
تا پایان سال ۱۳۸۹ حدود نیمی از مسیر این جاده چهاربانده شده است. پیمانکار این طرح، قرارگاه خاتمالانبیا سپاه پاسداران است.
موقعیت مسیر جاده هراز
جاده هراز از حد فاصل دو شهر بومهن و رودهن از جاده دماوند به فیروزکوه منشعب شده و پس از عبور از شمال شهر دماوند بالادست دره مشاء، آبعلی، گردنه امامزاده هاشم، پلور، آب اسک، رینه و لاریجان را پشت سر میگذارد و در نهایت به شهر آمل متصل میشود.
در ۹۰ کیلومتری آمل راه فرعی لاسم-ارجمند به جاده فیروزکوه نیز از جاده هراز منشعب میشود.
جاده هراز دارای ۱۵ تونل است که مجموع طول این تونلها به ۵۷۰۰ متر میرسد. طولانیترین تونل در مسیر هراز، تونل وانا با طول ۱۴۵۰ متر است. از دیگر تونلهای این جاده میتوان از (تونل لهاش، تونل سیاه بیشه، تونل دوآب، تونل گروازمال، تونل سیاهبند، تونل شکرالله رود، تونل احمدمال، تونل آیو و تونل نورانی) نام برد. همچنین بهمنگیر امامزاده هاشم نیز با طول ۱۳۰۰ متر در این جاده قرار دارد. در سال ۱۳۹۲ بزرگترین و طولانیترین تونل جادهای کشور به طول ۳۲۹۰ متر افتتاح شد، با بهرهبرداری از این طرح، فاصله ۲۱ کیلومتری منطقه پلور در مازندران تا منطقه آبعلی در استان تهران به ۱۲ کیلومتر کاهش یافت.
اهمیت جاده هراز
جاده بینالمللی هراز یکی از سه محور ارتباطی شهر تهران به شمال ایران است. فقط در ایام نوروز نزدیک به ۴ میلیون نفر، یعنی حدود ۳۰٪ از مسافران نوروزی استان مازندران، از طریق این جاده وارد استان میشوند. استقبال تردد کنندگان از این جاده باعث شدهاست تا در برخی از روزهای سال، ترافیک ۱۷۰ کیلومتری در این جاده شکل بگیرد.
جاذبه های گردشگری جاده هراز
جاده هراز دارای جاذبههای گردشگری زیادی است. ازجمله: قله دماوند، امام زاده هاشم، آبشار شاهاندشت، آبشار قلعه دختر، آبشار امیری، آبگرم لاریجان، سد لار، دریاچه ساهون، دشت و آبشار دریوک، قلعه ملک بهمن، غار گل زرد، استلهسر، دخمه سنگی کافر کلی، شکل شاه، قلعه کهرود، دریاچه امامزاده علی (پشنگ)، حمام شاه عباسی، آبشار برز، آبشار ترا و پرومد در امیری، آب اسک، آبگرم استراباکو بایجان، دره منظریه، دشت لرا، دشت شقایق، قارچ کوهی، پل سنگی، پارک جنگلی، آبشارهای یخی دماوند و نوا، آبشار شیخ علی خان زیار، تخت فریدون، کاعون، پاشوره، غار آب اسک، دژمار امیری، برج سی شاهاندشت، منطقه ممنوعه شکار، و روستاها و ییلاقات متعدد و امامزادهها در داخل روستاها و چندین آبشار و غارهای دیگر و چند تپه و پرورش ماهیها و برخی از مهمترین جاذبههای طبیعی گردشگری این جاده هستند که در استان مازندران قرار دارند. همچنین کتیبه شکل شاه از جاذبههای تاریخی این جاده بهشمار میروند.
مهمترین جاذبه مذهبی جاده هراز، امامزاده هاشم است و بعد سه امامزاده دیگر که به ثبت ملی رسیدهاند. این امامزاده در مرتفعترین نقطه این جاده و در گردنه هایی به همین نام واقع است. نسب او را به امام حسن مجتبی ع میرسانند. این امامزاده با شماره ۶۱۷ در فهرست آثار ملی ایران در محدوده شهرستان آمل به ثبت رسیدهاست. به نظر میرسد در گذشته در کنار این بقعه، کاروانسرایی وجود داشته که امروز اثری از آن به چشم نمیخورد.
ایمنی جاده هراز
آمار تصادفات رانندگی در جاده هراز بسیار بالا است. این جاده در زمان ساخت نیز کشتهها و زخمیهای بسیاری برجای گذاشتهاست. از دیدگاه اداره راه و ترابری استان مازندران، کیلومتر ۱۸ تا ۲۲ جاده از رودهن به سمت امامزاده هاشم، بحرانیترین قطعه این راه از دیدگاه سقوط بهمن است. اگر چه تونل بهمنگیر امامزاده هاشم، واکنشی به این خطر است، ولی این بهمنگیر در سال ۱۳۷۶ نتوانست از جان ۳۲ مسافری که در همین نقطه زیر بهمن ماندند حفاظت کند. با این وجود نتایج یک تحقیق دانشگاهی نشان میدهد که همچنان عامل انسانی مهمترین عامل بروز سوانح در این جادهاست. تونل امام زاده هاشم
علاوه بر سوانح جادهای، آلودگی هوای داخل تونلهای جاده هراز نیز بسیار فراتر از استانداردهای لازم بوده و خطراتی را برای تردد کنندگان ایجاد نمودهاست.
زمینشناسی جاده هراز
جاده هراز بر گسترهای از سنگهای کامبرین تا سنگهای کوارتزی بنا شدهاست. به لحاظ تنوع جنس سنگهای زیرساخت، ویژگیهای زمین ساختی، خصوصیات آب و هوایی، ارتفاع از سطح دریا و همچنین فاصله جاده تا گسلهای بزرگ، امکان تحلیل متمرکز ناپایداری در این جاده وجود ندارد. مهمترین عوامل زمینشناختی که موجب ناپایداری میشوند، گسلهای راندگی بایجان و مشاء و همچنین آتشفشان دماوند است.بخشی از جاده بر روی رسوبات آبرفتی و خاکسترهای آتشفشانی ناپایدار دماوند احداث شده که همواره خطر زمین لغزشی از نوعی که در سال ۱۳۶۴ به وقوع پیوست را به همراه دارد. سنگهای کوارتز نیز که محصول آتشفشان دماوند هستند، در واکنش به تغییرات آب و هوایی و هوازدگی ناپایداری شدیدی از خود بروز میدهند.
سایر بخشهای جاده، بخصوص در منطقه آباسک نیز، همواره مرکز بزرگترین زمینلغزشهای منطقه بوده و بارها قطعات بزرگی (گاه به طول ۶۰۰ متر) از جاده مورد هجوم زمینلغزش قرار گرفته و مجدداً احداث شدهاست.
امکانات رفاهی جاده هراز
در جاده هراز امکانات متعدد بین راهی مانند رستوران و هتل و ویلا نیز وجود دارد و مجموعههای توریستی رفاهی مانند نارنجستان و پارک جنگلی میرزا کوچک خان و پنجاب و شاندیز نیز وجود دارد. امام زاده هاشم مهمترین مکان مذهبی این جاده بهشمار میرود که دارای امکانات قابل توجهی برای مسافران بین راهی میباشد.
۲ دیدگاه برای “جاده ۷۷ (جاده هراز) خطرناکترین راه کشور”
مطلب جالبی بود
قصه جاده هراز امل
یک جاده و یک شهر با داستان بی پایان
محمد بداقی نویسنده ایرانی
(مسعود آملی )