روستای ما که امروز به ییلاقِ هفته ای دو روزِ اهالی بومی و غیر بومی تبدیل شده، در روزگاری نه چندان دور محل زندگی دائم مردمی بود که با قبول مشقت و سختی بسیار و امکانات کم، زمین های کشاورزی آباد، باغات پرمحصول، زاغه های پر از گاو و گوسفند، تنورهایی داغ و کوچه هایی پر از بوی نان تازه داشتند و هر روز صبح زود، صبحانه خورده و شاد و امیدوار سوار بر چهارپا و مرکب های خود دنبال روزی مقدرشان می رفتند. امروز شاید تعداد بزرگانی که آن روزگار را به یاد دارند، انگشت شمار باشد اما جوانترها هم مشتاق دیدن و شنیدن از زندگی اجداد خود هستند. آقای سید محسن ابوالحسنی در ادامه ی تحقیقات مردم شناسانه ی خود از روستای گیلاس به بررسی دلایل مهاجرت مردم این روستا به شهرها پرداخته و درگاهی باز کرده است به دنیای رازآلود آن سال های پر از صفا و صمیمیت گیلاس!
اولین سرشماری:
اواسط آبان سال ۱۳۳۵، زمانی که از جاده گیلاس و جاده نوا که چه عرض کنم – حتی یکسال قبل از آنکه کار احداث جاده هراز شروع شود – ماموران سرشماری وزارت امور داخله (وزارت کشور) برای انجام اولین سرشماری عمومی، خود را به هر طریقی که بود به لاریجان و سپس به روستای گیلاس میرسانند.
نتیجه این سرشماری -که شامل جمعیت بالای پنجاه و هشت سال فعلی هم میشود- بدین صورت بوده است:
تعداد خانوار ؟
کل جمعیت ۶۸ نفر
تعداد مرد ۳۶ نفر
تعداد زن ۳۲ نفر
در سرشماری سال ۱۳۳۵ تعداد خانوار ها مشخص نشده ولی به نظر می رسد تعداد خانوارها حدود ۱۲ تا ۱۵ خانوار باشد. یعنی بجز خانواده ابراهیمی و ازلی که هر کدام حدود دو الی سه خانواربودند بقیه جمعیت گیلاس که در حال حاضر هریک که با یک فامیلی شناخته میشوند، در آن زمان هر کدام فقط یک خانواده- بطور متوسط پنج نفره- بودند.
با مقایسه جمعیت روستای گیلاس با روستای همجوار نظیر نیاک و کنار انجام که در آن سال هر کدام دارای حدود ۵۰۰ نفر جمعیت بوده اند مشخص میشود روستای گیلاس از قدیم جز روستاهای کوچک و کم جمعیت بخش لاریجان محسوب میشد.
جمعیت شهرستان آمل در همان سال که شامل شهرستان نور و شهرستان محمود آباد هم میشد حدود ۱۵۲ هزار نفر و جمعیت شهر آمل حدود ۲۲ هزار نفر بوده است. همچنین جمعیت کل لاریجان در همان سال حدود ۹ هزار نفر بوده که سهم بالا لاریجان (منطقه امیری و به بالا) حدود ۵ هزار نفر است. همچنین جمعیت کل کشور در سال ۱۳۳۵ حدود ۱۹ میلیون نفر اعلام شده است.
سرشماری سال ۱۳۴۵:
تقریباً سه سال از افتتاح جاده هراز می گذرد. این بار ماموران سرشماری فقط مجبورند مسیر حدود دو کیلومتری پلمون تا گیلاس را با پای پیاده و یا چهار پا طی کنند تا برای انجام دومین سرشماری رسمی کشور خود را به روستای گیلاس برسانند.
این سرشماری که در سال ۱۳۴۵ صورت گرفته است اطلاعات کامل تری شامل اطلاعات وضعیت دامپروری و کشاورزی را هم در بر دارد:
وضعیت جمعیت:
تعداد خانوار: ۱۸ خانوار، جمعیت: ۹۵ نفر
وضعیت کشاروزی:
تنها محصول درختی گردو و محصولات زراعی شامل گندم، یونجه، سیب زمینی، لوبیا
وضعیت دامپروری:
تعداد گاو: ۲۶ راس، تعداد گاو نر: ۲ راس، تعداد گوسفند: ۲۰۶ راس، تعداد الاق: ۵ راس
با مقایسه ارقام جمعیت سال ۱۳۳۵و ۱۳۴۵ مشخص می شود جمعیت روستای گیلاس در طی این دوره ده سال بطور متوسط حدود ۴/۳ درصد رشد داشته است درحالی متوسط رشد جمعیت کشور حدود۸/۲ درصد بوده است. ( جمعیت کل کشور در سال ۴۵ حدود ۲۵ میلیون نفر بوده است.)
پس تا اینجای کار، روند جمعیتی روستای ما عادی و حتی بهتر از وضعیت عادی است.
یک خانواده گیلاسی در سال ۱۳۴۲
۳ دیدگاه برای “بررسی روند جمعیتی روستای گیلاس از سال ۱۳۳۵ تا کنون/ محسن ابوالحسنی”
ممنون آقا محسن عزیز
به نظر من که آمار ها درست نباشه چون باتوجه به صحبتهای پدران ما که میگن هر خانواده حداقل ۱۰ الی ۱۱ نفره بوده جمعیت باید بیشتر بوده باشه
ظاهرا بخاطر مشکل سربازی اطلاعات درستی اهالی نمی دادند
بازهم بخاطر زحمتی که متحمل شدید متشکر م و ازتون خواهش میکنم اگه اطلاعاتی در مورد حدود اربعه روستا گیلاس میتونید پیدا کنید هم زحمتش رو بکشید
چون معلوم نیست چند صباح دیگه نسل جدید هیچ اطلاعاتی از روستا داشته باشند
سلام به برادر گیلاسی عزیز
خوشحالم موضوع فوق بهانه شد برای باهم بودن
آمارها با مراجعه حضوری به مرکز آمار ایران (خیابان فاطمی نبس خیابان رهی معیری) جمع آوری شده است.
صحبت مال سال ۳۵ زمانی که هنوز نصف جمعیت آن خانواده های ده نفره هم دنیا نیامده بود.
برای مثال خانواده ابوالحسنی تنها با سه فرزند بصورت زیر بوده است:
سید ابراهیم
سیده فاطمه
سید نصراله
سید محمدرضا
سید عباس
البته علاوه بر موضوع سربازی که شما مطرح کردید، مسائل مختلف دیگری شاید بر آمار تاثیر جمعیت گیلاس تاثیر گذاشته باشدو وباعث شد گیلاسی ها مثلا بخاطر ارتباطات کاری و خانوادگی نزدیک با روستا های همجوار جز آمار روستای همجوار (نیاک ، کنار انجام، نوا ، مون و..) به حساب آمده باشند.
وشاید فقط سرپرست های خانواده برای امرار معاش خارج از روستا حتی خارج از لاریجان بودند و حز آمار همانجا محسوب شدند و شاید اصلا درهیچ آماری لحاظ نشده اند.
البته
فاطمی نبس خیابان …